O traballo do futuro

Cando tiven a idea deste artigo cometín un erro de planeamento, basicamente pensei no futuro coa idea do traballo no século XX e poucas miras ó futuro. Este razoamento levoume a abarcar a cuestión como unha substitución de tarefas, dado que a tecnoloxía avanza algún empregos quedarán anticuados e outros novos os substituirán. Barallei desa forma algo similar a cando os condutores de dilixencias foron remprazados por condutores de ferrocarrís, seguindo este camiño hoxe tocaría ser piloto de dróns.

Porén unha análise da tecnoloxía levoume a borrar totalmente o artigo e inicialo de novo. A cuestión do futuro non é sinxelamente qué oficios van substituír os actuais, senón un gran cambio que conleva a revolución tecnolóxica que estamos vivindo.

A tecnoloxía

Historicamente a tecnoloxía permitiu substituír uns empregos por outros, se a gasolina se impón o carbón, a xente pasa a traballar nos combustibles e deixa as minas, se o coche substitúe a bicicleta aumentarán os talleres de coches e desaparecerán as tendas de bicicletas. Isto foi así porque nas súas fases iniciais a tecnoloxía avanzaba máis lentamente.

Nos nosos días a tecnoloxía avanza vertixinosamente chegando a un punto no que os automatismos están altamente perfeccionados: caixeiros automáticos, gasolineiras automáticas, compras na internet (amazon utiliza robots para enviar os pedidos). Iso sí, todas estas mecanizacións implican a perda de postos de traballo, nestes casos a máquina vence a o home e hoxe en día hay automatización practicamente en todo.

A paradoxa do asistente de limpeza doméstico e o médico de radiodiagnóse

Podería parecer que un traballo altamente calificado será máis perpetuo no tempo cun que requira menor formación, en cambio o seguinte caso, extraído do libro de Federico Pistono Robots will steal your job but that’s ok, ilustra que esta tendenza non é universal.

Un médico de radiodiagnose require moitos anos de estudo para adquirir a experiencia e a destreza precisada para interpretar correctamente as radiografías. Un ordenador cun programa de interpretación de imaxes, unha vez perfeccionado o proceso de deseño e grazas a implementación dun software que lle permita unha aprendizaxe continua, pode adquirir a experiencia de miles de médicos especialistas nun tempo moito menor. Se non creedes na eficiencia dos sistemas de recoñecemento de imaxes, invítovos a realizar unha búsqueda por imaxe en google.

O médico especialista en radiodiagnose non está a salvo, ¿qué pasa co asistente da limpeza doméstica? ¿resultaría fácil facer un robot que limpe a nosa casa sen deixar ningún recuncho nin romper ningunha “figuriña” por uns 12 € a hora? Isto evidentemente é moi complicado.

A tecnoloxía está moi avanzada e vai a substituír distintos empregos, esta pode ser unha causa non moi contemplada da crise* do sistema actual. Porén existen casos de compañías que non recorren á tecnoloxía porque, pese a ser máis rentabel, a destrución do emprego lles xenera un dano económico e de imaxe maior cas vantaxes acadadas con dita tecnoloxía, ¿de qué serve ter unha rede de supermercados altamente eficiente se o propio sistema leva a moitas persoas a miseria e ocasiona unha perda importante de clientes?

A raíz destas conclusión pode parecer que son contrario á tecnoloxía, nada máis lonxe da realidade, o progreso ten moitas máis vantaxes que inconvintes. Mellora a calidade de vida en todos os aspectos ó buscar solución para grandes problemas; como as enfermidades, o medio-ambente ou a crise dos combustibles fósiles.

Se o mecánico é para as máquinas, sempre poderemos pensar…

Pese a paradoxa do asistente doméstico e o especialista en radiodiagnóse, semella que a evolución tecnolóxica razoable vai a afectar máis ó traballo manual. Aínda non estoupou de todo a burbulla do traballo mecanizado e para cando estoupe debemos estar preparados. En primeiro lugar será preciso un cambio de modelo, se o traballo manual se vai mecanizar, serán precisas outras vías para que as persoas poidan contribuír a sociedade a cambio dun salario. Aquí é posíbel que a idea clásica do traballo precise unha evolución.

Gran parte do traballo manual vai ser substituído, pero o ser humano ademais de usar as súas mans pode pensar, crear e imaxinar. Utilizando unha idea clásica do traballo as profesión que requiran estás habilidades poderían continuar estando en vigor. ¿Poderán as máquinas algún día superar ós humanos? A pregunta quizais debera ser ¿cándo as máquinas superarán ós humanos? Os visionarios gurús das novas tecnoloxías denominas a este feito como a singularidade tecnolóxica,  a variedade de opinións acerca de cando se producirá é grande, a data máis próxima é preto do ano 2030 e a que máis consenso xera é máis próxima ó 2050.

Por tanto co concepto clásico de traballo, os mellores oficios serán aqueles que teñan que ver coa creatividades o deseño ou o arte. Unha aposta pola investigación e o desenvolvemento podería solucionar este problema e de paso atallar os graves problemas da humanidade. Este enfoque non cíñese ás ciencias experimentais, tamén podería investigarse outros temas trascendentais como o análise da historia para evitar repetir vellos errores do pasado, algo similar a A Fundación de Asimov.

O medio ambente

É evidente que a acción humana está xerando un desequilibro medioambental, de seguir así o planeta podería deteriorarse en exceso facéndose inhabitábel. Neste campo o progreso tecnolóxico pode contribuír a búsqueda de solucións. Incrementar a velocidade deste progreso, aumentando o número de persoas que traballen nas posibles solución, sería sempre positivo para esta causa.

Os idiomas

En canto ás habilidades de máis utilidades debe considerarse que a pesares de que actualmente coñecer idiomas abre moitas portas no mundo laboral, no futuro isto podería non ser así. O progreso tecnolóxico pode causar que en poucos anos se utilicen tradutores instantáneos acoplados ao teléfono que permitan que dous interlocutores que falen dous idiomas totalmente diferentes se entendan. Hoxe en día isto xa es posíbel pero os tradutores aínda teñen que mellorar un pouco, posiblemente en 10 anos serán case perfectos.

Estudar idiomas cando os tradutores estén optimizados será unha cuestión cultural que permitirá enriquecer a persoa, pero deixará de ser unha necesidade profesional.

O máis sabio non pode saber todas as respostas, máis sabe onde atopalas

Unha habilidades a potenciar será a capacidade de buscar de forma eficiente e interpretar información así como a capacidade de ser autodidacta. A era da información está xa cambiando o noso entorno. Antes o máis sabio era o que máis coñecía, mentres que agora o máis sabio é o que mellor busca. A cantidade de información á que da aceso a web é practicamente ilimitada. Saber utilizar ben esta información é a resposta a moitos problemas.

Conclusión

A tecnoloxía non é un problema, é unha solución. A mecanización do traballo pode contribuír a un aumento do desemprego que pode derivar nun problema. Unha boa solución podería ser unha aposta pola investigación e o desenvolvemento para así atopar solución ós problemas globais e de paso satisfacer á oferta de persoas de alta cualificación que existe no mercado laboral. Outra solución a máis longo prazo sería conseguir crear unha nova mentalidade que conleve un cambio da definición e o modelo de traballo.

Existe unha tendencia a demonizar o capitalismo e as grandes corporacións, ésta tende a reducir ás persoas poderosas como seres que unicamente se moven polo interese, aínda que non sempre teña por qué ser así. Pese a elo, asumindo este prexuízo como certo, non hai que esquecerse que a estas grandes corporacións lles interesa ter clientes para seguir sendo grandes, xa que, se se derruba o consuma estás mesmas se derruban. Por outro lado, ¿de qué servirá ser millonario nun mundo en ruína no que o progreso tecnolóxico estancouse? ¿Non é mellor inverter parte da riqueza en investigación e desa forma mellorar o mundo para todos e tamén para un mesmo? Hai que ter en conta que algunhas das innovacións poden salvar vidas es incluso os máis poderosos padecen enfermidades ou que os cartos non van servir de nada nun mundo devastado por unha catástrofe natural irreversíbel.

Bibliografía-Notas aclaratorias

Para coñecer máis sobre este tema recomendo estes magníficos libros de Fernando Trías de Bes e Federico Pistono, o primeiro deles trata sobre o que xa está pasando e o segundo, moito máis visionario, trata sobre o que pasará:

*crise: Coidado con esta palabra, actualmente os medio a utilizan como se fose un burato negro do que non hai saída posíbel, un fracaso, un foco de frustración, algo externo e irremediábel. A verdadeira definición é que unha crise é un punto de inflexión, unha tesitura que esixe un cambio, unha burbulla que estoupa e da pe a unha nova etapa. Unha crise e unha calle que termina nun cruce con varias direccións pero non unha calexa sen saída.